CÂY GẤC

Cây gấc

Tên thường gọi: Cây gấc

Tên khoa học: Momordica cochinchinensis (Lour.) Spreng.

Họ thực vật: Cucurbitaceae (họ Bầu bí)

Đặc điểm mô tả: Cây gấc leo khỏe, chiều dài có thể mọc đến 15 mét. Thân dây có tiết diện góc. Đây là một loại cây đơn tính khác gốc, tức là có cây cái và cây đực riêng biệt. Lá gấc nhẵn, thùy hình chân vịt . Lá mọc so le, to bằng bàn tay, màu xanh mướt nhìn đẹp mắt. Hoa gấc có hai loại: hoa cái và hoa đực. Nụ hoa nằm trong lá bắc to, khi nở, tràng hoa có hình phễu. Hoa mọc riêng rẽ ở nách lá. Cả hai loại đều có cánh hoa màu vàng nhạt. Hoa  đực có lá bắc to, tràng hoa màu vàng. Hoa cái có lá bắc nhỏ. Quả gấc to, hình tròn, có nhiều gai. Qủa có màu xanh của lá, khi chín chuyển sang màu đỏ cam, có quả chín màu gạch hoặc đỏ thẫm. Đường kính quả từ 15–20 cm, bổ ra mỗi quả thường có sáu múi, thịt màu đỏ cam. Hạt gấc màu nâu thẫm, hình dẹp cứng, có khía.

Công dụng: Sau khi thu hoạch, thịt gấc được sử dụng chủ yếu để nhuộm màu các loại xôi, gọi là xôi gấc. Lá gấc non thái chỉ được dùng như một loại gia vị không thể thiếu trong món củ niễng xào rươi, một món ăn đặc biệt ở miền Bắc. Quả gấc còn được tiếp thị ra ngoài khu vực châu Á trong dạng nước ép trái cây bổ dưỡng hay dầu gấc do nó có chứa hàm lượng tương đối cao các dinh dưỡng thực vật. Ngoài việc sử dụng trong ẩm thực, gấc còn được sử dụng trong y học tại Việt Nam. Màng hạt được dùng để hỗ trợ điều trị bệnh khô mắt, giúp tăng cường thị lực, ngăn cản sự phát triển của các tế bào ung thư,… Trong nhân dân, gấc còn được dùng chữa sưng tấy do mụn nhọt, sưng quai bị, chữa trĩ, làm thuốc bổ cho trẻ em chậm lớn, kén ăn, sút cân…Cây gấc còn có tác dụng cảnh quan rất lớn.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc

+ Đất trồng: Có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau. Tuy nhiên, gấc sẽ phát triển tốt và cho nhiều quả khi được trồng trên nền đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt.

+ Nước: Cần cung cấp độ ẩm cho cây, nhất là ở giai đoạn ra hoa và phát triển trái. Tuy nhiên, cần thoát nước tốt nếu ngập úng cây gấc sẽ chết.

+ Phân bón: Sau khi trồng gấc được khoảng 20 ngày, tiến hành bón lót đợt 1 bằng phân hữu cơ, phân bò, phân dê hoặc phân NPK pha loãng. Cứ khoảng 1 tháng bón 1 đợt cho cây gấc. Mỗi đợt bón phân kết hợp với làm cỏ và vun xới gốc

+ Làm giàn: Khi cây mọc dài khoảng 30-40cm, bắt ngọn leo vào giàn và thường xuyên bắt các ngọn phân tán đều trên giàn.

Nhân giống

Gấc thường được nhân giống bằng cách giâm cành hoặc ươm hạt, nhưng phổ biến và hiệu quả nhất vẫn là giâm cành, cách này cho ra cây con nhanh mà đảm bảo chất lượng